
ตราประจำจังหวัด
: เป็นรูปพระนารายณ์ประทับยืนบนแท่นหน้าพระปรางค์สามยอด
ความหมาย : เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
ที่ทรงสถาปนาลพบุรี เป็นเมืองหลวง เมื่อ พ.ศ. 2208 และสร้างความเจริญรุ่งเรืองให้กับแผ่นดินลพบุรี
นับอเนกอนันต์
ส่วนรูปพระปรางค์สามยอดนั้นเป็นโบราณสถานที่ถือเป็นสัญลักษณ์เมืองลพบุรี

คำขวัญประจำจังหวัดลพบุรี : วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์
ความหมาย
: เป็นคำขวัญที่แสดงให้ทราบสถานที่สำคัญ ที่เป็นโบราณสถานที่สำคัญที่เด่นของ
จังหวัดลพบุรี ได้แก่ พระนารายณ์ราชนิเวศน์ ศาลพระกาฬ พระปรางค์สามยอด
เป็นจังหวัดที่มีการทำ ดินสอพองมาตั้งแต่โบราณ
และเป็นดินสอพองที่ดีที่สุดในเมืองไทย
เป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรือมากที่สุดในทุกด้านหรือที่เรียกว่ายุคทอง คือในช่วงรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

พิกุล (Bullet
Wood) : ชื่อวิทยาศาสตร์ Mimusops
elengi Linn.
ลักษณะ
: เป็นไม้ยืนต้นสูง 10-20 เมตร
เรือนยอดแน่นทึบ เปลือกสีเทาอมน้ำตาล ใบเดี่ยวเรียงสลับ แผ่นใบรูปไข่แกมรูปหอก
กว้าง 2-5 เซนติเมตร ยาว 5-10 เซนติเมตร
ปลายเรียว มีดอกสีขาวปนเหลือง กลิ่นหอม ออกดอกตามง่ามใบ ออกดอกตลอดปี
ผลรูปไข่ปลายแหลม กว้างประมาณ 1.8 เซนติเมตร ยาว 3 เซนติเมตร ผลสุกสีแสด เนื้อในผลสีเหลือง รสหวาน มี 1 เมล็ด ปลูกเป็นไม้ประดับและให้ร่มเงา ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด

แผนที่จังหวัดลพบุรี
ความเป็นมาของจังหวัดลพบุรี
: ลพบุรีเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานเพราะปรากฏร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ติดต่อกันนานนับแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์
ไม่น้อยกว่า 3,000-4,000 ปีมาแล้ว
จากการค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีจำนวนมาก และมีหลักฐานเอกสาร จารึกกล่าวถึงเมืองลพบุรี
อยู่หลายประการเช่นในพุทธศตวรรษที่ 11-15 มีหลักฐานคือพงศาวดารเหนือกล่าวถึงพระยากาฬวรรรณดิศได้ให้พราหมณ์ยกพลมาสร้างเมืองละโว้ตั้งแต่
พ.ศ.1002
นอกจากนี้ยังมีตำนานชินกาลมาลีปกรณ์กล่าวถึงการสร้างเมืองหริภุญไชยใน
พ.ศ.1204
ต่อมาอีก 2 ปี คือ พ.ศ.1206 ได้ส่งทูตล่องลำน้ำปิงไปเมืองลวปุระทูลขอเชื้อสายกษัตริย์ลวปุระให้ไปปกครอง
กษัตริย์ลวปุระจึงได้พระราชทานพระนางจามเทวี พระราชธิดา ให้ไปครองเมืองหริภุญไชย
ชื่อเมืองลวปุระในตำนานชินกาลมาลีปกรณ์เป็นที่ยอมรับว่าคือเมืองลพบุรีในปัจจุบัน
จึงสรุปได้ว่าลพบุรีคงเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่ง
แว่นแคว้นอื่นจึงได้ยอมรับและขอเชื้อสายไปปกครอง
ในระยะราวพุทธศตวรรษที่ 16-18
ละโว้หรือลพบุรีตกอยู่ภายใต้อำนาจทางการของอาณาจักรกัมพูชาเป็นครั้งคราวปลายพุทธศตวรรษที่18
เกิดความอ่อนแอในอาณาจักรกัมพูชาทำให้รัฐต่างๆ
ที่เคยอยู่ใต้อำนาจปลีกตัวเป็นอิสระ รวมทั้งละโว้ด้วย ในราวพุทธศตวรรษที่ 19
ปรากฏหลักฐานว่าเมืองลพบุรี
น่าจะเป็นเมืองที่พระเจ้าอู่ทองเคยครองราชย์มาก่อนที่จะย้ายไปสถาปนาอาณาจักรอยุธยา
ในสมัยกรุงศรีอยุธยานี้เองที่ลพบุรีเจริญรุ่งเรืองที่สุด
เพราะสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (ครองราชย์ พ.ศ.2199-2231) ได้สถาปนาลพบุรีเป็นราชธานีที่สอง
หลังแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแล้วลพบุรีขาดความสำคัญลงมากจนกระทั่งถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่
4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ได้โปรดสถาปนาเมืองลพบุรีเป็นที่ประทับอีกแห่งหนึ่งจึงเห็นได้ว่าเมืองลพบุรีมีความสำคัญติดต่อกันมา
ยาวนานนับพันปี